Van onze Rabbijnen, deze week Rabbijn Katz

De Tisch van mijn seide

(De tafel van mijn grootvader)

Pas geleden was ik ergens ver buiten Amsterdam. Het was al donker, maar ik had nog een afspraak bij iemand. Mijn navigatie bracht me steeds dieper ‘de wildernis’ in  ̶  op een gegeven moment dacht ik: “Dat wordt ergens in het bos overnachten”  ̶  maar uiteindelijk kwam ik toch op het gekozen adres aan.

We spraken over misjpooche, over de oorlog, over Israël en nog veel meer. Op een gegeven moment kwam het gesprek op de jeugd van mijn gastheer. In de jaren zestig woonde hij ook al buiten de Randstad en zat op de lagere school. De meester die voor de klas stond, was een antisemiet en stak dat niet onder stoelen of banken. Ik keek naar mijn gastheer en zag een weerloze jongen, in een klas met dertig kinderen, die niet wist hoe zich te verdedigen. Ik voelde felle woede in mezelf opkomen.

Ook ik ging in de jaren zestig naar de lagere school. Dat was in Veenendaal, waar ons gezin juist met veel respect werd behandeld. Zo was ik vrijgesteld van godsdienstonderwijs; mijn moeder gebruikte die tijd om ons choemasj te leren en over Joodse gebruiken te vertellen. Niet eerder heb ik me gerealiseerd hoe bevoorrecht ik daarmee ben geweest. Maar na het verhaal van mijn gastheer hing er een sfeer van eenzaamheid.

Bij het afscheid keek ik naar een mooie tafel met bijpassende stoelen. Mijn gastheer vertelde: “Dat is de tafel uit het huis van mijn grootouders. Als we daar kwamen, vierden we aan deze tafel altijd sjabbat. Dan kwam wat er nog aan familie en vrienden was bij elkaar om samen een gezellige, fijne vrijdagavond te hebben. Dat is een heel mooie herinnering en daarom heeft deze tafel een plek gekregen in mijn huis.” Ik keek nogmaals. De tafel straalde inderdaad iets bijzonders uit en ik voelde me er op slag mee verbonden. Ik draaide me om naar mijn gastheer en zei: “Als die nare, bange momenten op school nou weer eens terugkomen, denk dan maar aan deze tafel met die vele mooie herinneringen; dan zal dat andere hopelijk vervagen.” Eventjes voelde het aan alsof het al sjabbat was.

Er is ook een generatie die geen Tisch van de seide (grootvader) heeft. Daarom: laat iedereen die wel zo’n belangrijke Tisch heeft, een plaatsje maken voor degenen die dat nodig hebben. En ook de Joodse Gemeente organiseert met regelmaat, samen met andere organisaties, een vrijdagavondmaaltijd voor jongeren. De volgende is op 20 december, voor meer informatie klik hier. Laten we hopen dat onze Tisch deze jongeren zal inspireren, zodat zij kleinkinderen zullen hebben met ook weer een Tisch.

Sjabbat sjalom

Rabbijn Shmuel Katz