De Rav Aron Schuster Synagoge of de Obrechtsjoel is de grootste nog functionerende Asjkenazische synagoge (sjoel) in Amsterdam. De synagoge is gelegen op de hoek van het Jacob Obrechtplein en de Heinzestraat in Amsterdam-Zuid,

Geschiedenis

In de eerste twee decennia van de twintigste eeuw begonnen veel Amsterdamse joden weg te trekken uit de traditionele Jodenbuurt. Velen vestigden zich in het nieuwe stadsdeel Zuid. Hierdoor ontstond daar behoefte aan een nieuwe synagoge, terwijl de regelmatige diensten in de Obbene Sjoel aan het Jonas Daniel Meijerplein werden gestaakt toen de nieuwe synagoge in Zuid openging. Daaraan voorafgaand was er vanaf Pesach 1917 een synagogelokaal in een woonhuis aan de Cornelis Schuytstraat 50, vanaf 1919 opgevolgd door een noodsynagoge nabij de latere sjoel aan het Obrechtplein, en daarna korte tijd een sjoel op het terrein van het toenmalige Joodse CIZ ziekenhuis. De synagoge aan het Jacob Obrechtplein werd ingewijd op 18 mei 1928, samenvallend met Lag BaOmer. De burgemeester, twee wethouders en de gemeentesecretaris waren aanwezig. Architect was Harry Elte, een leerling van H.P. Berlage. Op 27 juni 1927 werd ter gelegenheid van de eerstesteenlegging een oorkonde in een loden koker ingemetseld in de buitenmuur achter de Aron Hakodesj, de kast met de Torarollen. De eerste rabbijn met standplaats Jacob Obrechtplein-synagoge was Ph. Coppenhagen. Als voorzanger werd M.H. Landau aangetrokken. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Obrechtsjoel het centrum van het religieus-Joodse leven in Amsterdam. De eerste dienst in het gebouw kon plaatsvinden op Rosj Hasjana 1945, zij het met een provisorisch interieur. De gedemonteerde vooroorlogse banken konden nadien worden teruggeplaatst. De Almemmor of Bima werd nieuw geschonken.

Toen rabbijn Aron Schuster (1907-1994) in 1973 zijn werkzaamheden als opperrabbijn neerlegde en Amsterdam verliet om in Jeruzalem te gaan wonen, werd de synagoge, die zijn standplaats was geweest vanaf zijn benoeming per 1 januari 1942 in het Rabbinaat van Amsterdam, naar hem vernoemd. Tussen 1962 en ca. 2000 was de sjoel tevens de standplaats van rabbijn Meir Just. In 1995 werd het pand benoemd tot Rijksmonument. Hierdoor werd het mogelijk om het gebouw voor 1,7 miljoen gulden volledig te restaureren. De bijsjoel, bij de bouw - volgens een beschrijving in het jaarverslag 1928 betiteld als vergaderzaal, maar later als synagogeruimte voor door de weekse diensten ingericht - , werd bij de restauratie naar ontwerp van industrieel ontwerper Piet Cohen opnieuw ingericht in de stijl van de hoofdsjoel. Hij had ook de leiding over de restauratie van het mikwe (kosten: 300.000 gulden). De herinwijding van de synagoge vond plaats op 14 december 1997. Bij de herdenking van 60 jaar bevrijding in 2005 was minister-president Jan Peter Balkenende aanwezig. In 2010 vierde de Joodse Gemeente Amsterdam zijn 375-jarig bestaan in de synagoge, in aanwezigheid van de toenmalige koningin Beatrix.

Het gebouw

Het gebouw, dat naast een gebedsruimte ook een bijsjoel, een mikwe en een ambtswoning bevat, vertoont met zijn blokvormige elementen, toren, overdekte entree en ver uitstekende dakvlakken, invloeden van Willem Dudok en Frank Lloyd Wright. Het exterieur maakt een strenge en sobere indruk, ondanks spaarzame ornamenten. Het interieur is rijker ingericht volgens de traditie van de Amsterdamse School en kent de nodige art-deco-elementen. Opvallend element in de overwegend zwart-wit ingerichte gebedsruimte zijn de zes kleurige glas-in-loodramen aan beide zijmuren, ontworpen door Atelier Willem Bogtman. Elk raam beeldt een van de de twaalf stammen van Israël uit. De Arke is omgeven door een majestueuze parabolische nis, belegd met gepolijst zwart marmer met goudkleurige accenten, die extra opvalt in de hoofdzakelijk kubistische inrichting. De nis krijgt daglicht door drie langwerpige glas-in-loodramen, die aan de bovenzijde meelopen. Over de volle breedte van de achterwand bevindt zich de vrouwengalerij op vierkante pilaren, die zijn belegd met geglazuurde gouden en zwarte mozaïektegeltjes. Daarboven bevond zich nog een oorspronkelijk klein balkon voor het mannenkoor. In 1937 werd deze koorgalerij uitgebouwd tot een tweede vrouwengalerij. Tegenwoordig wordt alleen de eerste galerij nog gebruikt. De rijen, naar het midden van de sjoel gerichte, banken zijn van Slavonisch eikenhout. De deuren van de Arke en de bima zijn van coromandelhout. De ruimte wordt verlicht door tien roodkoperen hanglampen. De lampen en metalen ornamenten zijn gemaakt door het Amsterdamse non-ferrometaalbewerkingsbedrijf Wiener & Co. Er zijn 334 mannen- en 265 vrouwenzitplaatsen.

Tegenwoordig

De RAS sjoel is een prettige en toegankelijke sjoel voor een ieder. Dit beperkt zich niet tot de Hoge Feestdagen, maar het gehele jaar door worden er ochtend- diensten, (Erev) Sjabbat- en Jomtov diensten georganiseerd.

Deze laatsten gevolgd door een erg gezellige, goed verzorgde kiddoesj.

De leden van de RAS Club doen hun uiterste best deze sjoel, behorend tot het belangrijkste culturele erfgoed van de Hoogduits Joodse gemeenschap in Amsterdam, gaande te houden.

De visie van de Raw Aron Schuster Synagoge laat zich samenvatten in een compact statement:

Orthodox en open, betrokken en actief. De begrippen ‘open, betrokken en actief’ zijn geen beleidsbeslissing, het is geen door het bestuur ingezette richting of einddoel van de hieronder beschreven voorstellen. Het is de positionering van de RAS sjoel die blijkt uit alle activiteiten, acties, uitingen.

Openheid trekt nieuwe leden en bezoekers, nadrukkelijk ook hen die Joods zijn maar geen actief Joodse religieus en/of sociaal leven leiden.

Betrokkenheid geeft de Obrechtsjoel een plek in het leven van de leden en bezoekers, binnen en buiten de muren van het gebouw en de kaders van het religieuze leven.

Actief betekent dat betrokkenheid bij de RAS sjoel meer is dan uitsluitend naar de diensten komen en de sjoel financieel steunen. Alle leden en frequente bezoekers wordt gevraagd om zich voor langere of kortere tijd te committeren aan een van de te activiteiten van de sjoel.

 

 

Rav Aron Schuster Synagoge

Praktische informatie:
Adres: Jacob Obrechtplein, Heinzestraat 1-3 8
Internet: Website

Voor algemene vragen over de RAS-Club kan je het beste mailen met secretariaat@ras-club.nl
 

Deze pagina delen