IN DEZE NIEUWSFLITS:

- TERUGBLIK OP DE HERDENKINGSDIENST IN DE SNOGE
- 4 MEI-TOESPRAAK RABBIJN I. VORST
- KABBALAT SJABBAT RAS-SJOEL MET OPPERRABBIJN YISRAEL MEIR LAU
- SJIOER VAN VANAVOND: SRULI LOONSTEIN
- VERDERE ONLINE ACTIVITEITEN DEZE WEEK
RABBIJN MENACHEM SEBBAG OVER STIL STAAN EN (NIET) STIL BLIJVEN

TERUGBLIK OP DE HERDENKINGSDIENST
Na de Nationale Herdenking – met voor onze Joodse gemeenschap zonder twijfel indrukwekkende toespraken van Arnon Grunberg en koning Willem-Alexander – zonden we gisteravond online de speciale herdenkingsdienst uit van NIHS en PIG, een dienst zoals die ook kort na de bevrijding in 1945 in de Snoge heeft plaatsgevonden. Hoewel we verheugd zijn over het grote aantal aanwezigen – 500 ZOOM-accounts staat voor een kleine 1.000 kijkers – hebben we ook een aantal mensen moeten teleurstellen. De belangstelling was overweldigend en oversteeg de ZOOM-capaciteit. Dat spijt ons. Gelukkig kan ook deze dienst worden teruggekeken op ons YouTube-kanaal. Via deze link, komt u rechtstreeks bij de film van de herdenking.

De toespraken van Rabbijn S. Katz en van Opperrabbijn J. Tal z.l. uit deze dienst zijn ook in geprinte versie beschikbaar. Klik daarvoor op de desbetreffende link.
Toespraak Rabbijn S. Katz
Toespraak Opperrabbijn J. Tal

4 MEI-TOESPRAAK RABBIJN VORST
Rabbijn I. Vorst zou op 4 mei een toespraak houden bij de herdenking in Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Die herdenking is door de huidige situatie niet mogelijk geweest. Daarom publiceren wij zijn verhaal in deze Nieuwsflits.
          o—o—o—o—o—o--o

Mij is verzocht te spreken over mijn ervaringen en mijn beleving van de Holocaust.

Wat betreft mijn ervaringen: ik was vijf jaar toen wij werden weggehaald. April 1943. Nog zie ik de agent in de voortuin van ons huis in Rotterdam staan. Wij moesten ons direct melden in het ‘Durchgangslager’ Westerbork, waar wij – vader, moeder, zusje en twee broers – acht maanden zijn geweest.

In januari 1944 werden wij gedeporteerd naar het concentratiekamp Bergen-Belsen. Een afschuwelijke tijd met urenlang op appèl staan; in de strenge winter en de hete zomer. De omstandigheden daar waren erbarmelijk. Mensen die mishandeld werden, mensen die gek werden, die ontkleed door het kamp liepen. De voortdurende honger. Zelfs cocons van vlinders werden gegeten!

Begin april 1945 beseften de Duitsers dat zij de oorlog gingen verliezen. Zij probeerden ons alsnog naar de gaskamers te transporteren. Ons gezin werd in een goederenwagon/beestenwagen gesmeten, in de dolende, dodende trein van het Verloren Transport. Twee weken zwalkend door Duitsland op de vlucht voor de oprukkende troepen van de geallieerden. In Troebitz, in het oosten van Duitsland, werden wij eind april door Russische soldaten bevrijd.

Mijn moeder heeft het niet overleefd. Mama is in die afschuwelijke trein van honger bezweken en in een niet terug te vinden massagraf naast de spoorrails begraven. Mijn vader en wij, de kinderen, kwamen met meer dan 40 graden koorts en met tyfus ten slotte via Riesa en Leipzig terug naar Nederland. Lijdend aan tbc kwam ik pas eind maart 1946 ‘thuis’.

Dit, in het kort, wat betreft mijn ervaringen.

Wat betreft mijn beleving: ik heb – opmerkelijk, gezien de periode van meer dan twee jaar – bijna geen herinneringen. Ik wil ze ook niet ophalen. Want: als G-d de mogelijkheid heeft gegeven te kunnen vergeten, pak ik die mogelijkheid met beide handen aan. Dus geen boeken, artikelen, verslagen, tv-programma’s enz. Geen reizen naar Bergen-Belsen, Troebitz, helemaal niet naar Duitsland.

Toch, soms, gebeurt er iets onverwachts: ik rij met Opperrabbijn Jacobs mee in een auto. Wij arriveren, in verband met een plechtigheid, in het Herinneringskamp Westerbork. Ik zit op de achterbank van de auto. Een man wijst waar de auto kan worden geparkeerd. En dan, plotseling hoor ik mij uitroepen: ‘Oh, dat niet!’

Ik zag de marechaussee van Westerbork weer voor mij…

Alsjeblieft, ik wil geen herinneringen ophalen. Ik ben alleen bereid over de Holocaust te spreken bij bijeenkomsten zoals deze nu.

En zoals afgelopen donderdag in Westerbork. Om namen te lezen. Van die meer dan honderdduizend mensen – nog steeds onvoorstelbaar – die vanuit Nederland in de kampen vermoord werden. En ik las: ‘Die en die, 76 jaar, 43 jaar. Die en die, 3 en 7 jaar.

Ik zag het helemaal weer voor me. Die bejaarden in de kampen. De kinderen daar. Dat wilde ik niet zien, maar het overkwam mij. Omdat ik het zelf heb meegemaakt.

Toch: het is goed en verstandig herinneringen te beperken op grond van de benadering van de beroemde psychiater Viktor Frenkl z.l., de vader van de logotherapie. Hij verklaarde: “Zelfs in de meest absurde, pijnlijke en inhumane situaties kan het leven potentieel zinvol zijn.”

Frenkl schrijft over zijn ervaringen in de concentratiekampen Theresienstadt en Auschwitz. Zijn vrouw en dochter kwamen om in Bergen-Belsen. Hij benadrukt de buitengewoon bijzondere gedragingen, in die onvoorstelbare omstandigheden, van soms heel gewone mensen daar. Frenkl legt uit dat ook heel gewone mensen heel bijzonder kunnen zijn!

Zoals Clara Asscher-Pinkhof in haar boek Sterrekinderen schrijft: “De trein uit Westerbork is bij Bergen-Belsen aangekomen. Het concentratiekamp zelf ligt op een afstand van twee uur lopen. De kleine kinderen met hun moeders worden met vrachtwagens vervoerd. Er is geen enkel licht in de auto. Moeders roepen dat hier een klein kind staat, waar niet op getrapt mag worden. Zij hebben de baby’s in de armen en de kleuters tussen de knieën. De kinderen gillen van angst en ontzetting. Dan, door de kluwen van wanhoopskreten heen, begint opeens een moeder, met drie eigen kinderen bij zich, een kinderliedje te zingen:

‘Drie kleine kleutertjes
die zaten op een hek
boven op een hek…’

Er valt een korte stilte. Dan zingen meer moeders mee, en dan de kinderen, helder en onbevangen. Als het liedje uit is, komt dadelijk een ander, telkens een ander.”

Ik was een van die kinderen. Die zingende moeder…was mijn moeder. Alleen een foto is wat ik van haar heb. Altijd op mijn hart gedragen. En ín mijn hart…

Eerder nog. Mijn moeder was zwanger toen wij werden weggehaald. De baby, een jongentje, werd in Westerbork geboren. Mijn ouders noemden het kind Boruch Nechemja. Nog geen maand heeft Boruch Nechemja geleefd, toen stierf hij.

Mijn moeder had haar baby zelf gevoed. Na het verlies van haar kind wist zij het op te brengen andere baby’s de borst te geven. Omdat de eigen moeders daartoe niet in staat waren.

En dan nog een, laat ik het ‘Viktor Frenkl-gebeuren’ noemen:

Chanoeka (Inwijdingsfeest) gaat het worden. Men vraagt de chassidische Bluzener Rebbe in het mannenkamp van Bergen-Belsen de eerste avond het eerste lichtje aan te steken. Waarschijnlijk, bij gebrek aan een echte menora (Chanoeka-lamp), met wat schoensmeer in een beker.
Die dag roepen de SS-ers een aantal mannen naar voren. En ze slaan erop los. Ranselen totdat de mannen, tot bloedens toe geslagen, dood of zwaargewond blijven liggen. En dáár moet dat Chanoeka-licht worden aangestoken…
Als het avond is geworden spreekt de Rebbe de eerste beracha (lofzegging) uit: “Baroech – wij danken U, G-d, dat U ons het voorschrift van het Chanoeka-licht hebt gegeven.” Dan, de Rebbe heeft grote moeite – na alles wat er die dag is gebeurd – de tweede lofzegging uit te spreken: “Baroech – wij danken U omdat U indertijd toen, bajamiem haheem, in die dagen, wonderen voor ons hebt verricht.”
Dan moet nu de derde lofzegging worden uitgesproken. De Rebbe aarzelt. Kan hij die woorden uitspreken? Nu, hier, na vandaag?
Hij kijkt even achterom. En ja, dan zegt hij de derde lofzegging: “Baroech – wij danken U, G.d, dat wij dit mogen beleven!”…
Na afloop komt een van de aanwezigen naar de Rebbe toe: “Die eerste twee lofzeggingen, dat u die hebt kunnen uitspreken. Kan ik mij nog voorstellen. Maar hoe hebt u die derde lofzegging kunnen uitspreken: ‘Wij danken U, G.d, dat wij dit mogen beleven?’ Hoe hebt u die woorden kunnen zeggen? Opgesloten hier. Gevangen in dit vreselijke concentratiekamp Bergen-Belsen! En dat nog wel na wat er vandaag hier is gebeurd! De dode lichamen! De zwaargewonden! Is dit waar wij G-d voor danken?!”
En de Bluzener Rebbe antwoordde: “Dat is wat ik mij ook afvroeg. Ik keek achterom om te zien of daar misschien een rabbijn stond, die mij zou wenken die derde beracha wel of niet uit te spreken. Maar ik zag geen rabbijn. Wat ik wel zag? Ik zag daar mannen staan met een blik in de ogen van niet opgeven, blijven hopen. Ondanks alles. En ik zei: ‘O, mijn G-d. dank, dank! Ik dank U dat ik dit mag beleven!’”

Tot slot. Een herdenking als deze is zinvol. Herdenken, her-denken. Opnieuw denken en na-denken. Hoe het was. En hoe het niet en hoe het wel moet zijn. Herdenken, zoals die prachtige zin van Bilderdijk die ik las in zijn boek Amsterdam in Oorlogstijd: ‘In het heden ligt het verleden; In het nu, wat komen zal.’ Ik wil het ook anders begrijpen. Niet met een letter g geschreven, maar met een ch. L-i-ch-t. Licht, stralend. En dit is ook de wens en de hoop waarmee wij straks na deze her-denking naar huis gaan en moge het met G.ds hulp zo zijn: In het heden licht (met ch) het verleden; En vooral: in het nulicht (opnieuw met ch) wat komen zal! Ameen. Zo moge het zijn!

KABBALAT SJABBAT DOOR RAS-SJOEL MET OPPERRABBIJN YISRAEL MEIR LAU Aanstaande vrijdag, 8 mei, verzorgt de RAS-sjoel de kabbalat sjabbat-dienst op ZOOM. Wij zijn zeer verheugd dat wij Opperrabbijn Yisrael Meir Lau bereid hebben gevonden om deel te nemen aan deze dienst. Vanaf 16:00 uur zal hij een drasja houden, met als titel '75 years of liberation and the importance of achdut' ('75 jaar bevrijding en het belang van achdoet'). Voertaal: Engels.

Opperrabbijn Lau (1 juni 1937) is de opperrabbijn van Tel Aviv en voorzitter van Yad Vashem. Tussen 1993 en 2003 was hij de Asjkenazische opperrabbijn van Israël. Zijn zoon, David Lau, is de huidige opperrabijn van Israël.

Lau werd op 1 juni 1937 geboren in de Poolse stad Piotrków Trybunalski. Zijn vader, rabbijn Moshe Chaim Lau, was de laatste opperrabbijn van deze stad en werd vermoord in het vernietigingskamp Treblinka. Yisrael Meir is de 38ste generatie in een ononderbroken reeks rabbijnen in zijn familie.

Als zevenjarige werd Lau, na een traumatische scheiding van zijn moeder Chaya, opgesloten in het concentratiekamp Buchenwald. Hij heeft zijn wonderbaarlijke overleving toegeschreven aan de heldhaftige inspanningen van zijn oudere broer Naphtali Lau-Lavie, die hem samen met andere gevangenen de hele tijd verborgen hield. In 1945 werd Yisrael Meir bevrijd uit het concentratiekamp Buchenwald. Hij werd een symbool voor de onmenselijkheden van het naziregime, nadat de kapelaan van het Amerikaanse leger, Herschel Schacter, hem had ontdekt toen hij zich verschuilde achter een hoop lijken tijdens de bevrijding van het kamp. Zijn hele familie werd tijdens de Holocaust vermoord, met uitzondering van zijn oudere broer Naftali Lau-Lavie, zijn halfbroer Yehoshua Lau-Hager, en zijn oom die al in het Mandaat Palestina woonde.

Lau emigreerde in juli 1945 met zijn broer Naftali naar het Mandaatgebied Palestina, waar hij werd opgevoed door een oom en tante, en studeerde onder rabbijn Shlomo Zalman Auerbach aan de beroemde jesjiva Kol Torah en aan jesjiva Ponevezh en Knesses Tsjizkijahu.

De muziek tijdens deze kabbalat sjabbat wordt verzorgd door chazzan Sacha van Ravenswade. De online dienst begint, in verband met de sjabbattijden in Israël, om 16:00 uur.

Meedoen aan elke kabbalat sjabbat kan via ZOOM Meeting ID: 980 8113 1522 – Password: 390276. U kunt ook via de telefoon meedoen. Bel dan naar 020 794 6520 of, vanuit het buitenland, naar +31 20 794 6520.

VANAVOND SJIOER SRULI LOONSTEIN
Vanavond hebben we een sjioer door Sruli Loonstein. Hij zal eerst stilstaan bij 5 mei; vervolgens geeft hij de sjioer: ‘Corona ZOOM Minjaniem’. De bijeenkomst start om 20:30 uur.
Meedoen kan via ZOOM Meeting ID: 607 481 101 – Password: 169816 U kunt ook via de telefoon meedoen. Bel dan naar 020 794 7345 of, vanuit het buitenland, naar +31 20 794 7345

VERDERE ONLINE ACTIVITEITEN DEZE WEEK
We geven hier een overzicht per dag en per tijdstip van de online activiteiten. Meedoen kan via ZOOM.

Vandaag, dinsdag 5 mei
o 20:30 – 21:30 uur – Sruli Loonstein – eerst even stilstaan bij 5 mei; vervolgens sjioer “Corona ZOOM Minjaniem”
Meedoen via ZOOM Meeting ID: 607 481 101 – Password: 169816 U kunt ook via de telefoon meedoen. Bel dan naar 020 794 7345 of, vanuit het buitenland, naar +31 20 794 7345

Woensdag 6 mei
o 8:35 – 9:20 uur – Daf yomi o.l.v. Gideon Mandel
Meedoen via ZOOM Meeting ID: 823 959 308 – Password: 531773 U kunt ook via de telefoon meedoen. Bel dan naar 020 794 6519 of, vanuit het buitenland, naar +31 20 794 6519
o 20:30 – 21:30 uur – Sjioer rabbijn Daniel Rowe (in het Engels) – “If all Rabbi Akiwa's students died, why do we celebrate the end of them dying?”
Meedoen via ZOOM Meeting ID: 607 481 101 – Password: 169816 U kunt ook via de telefoon meedoen. Bel dan naar 020 794 7345 of, vanuit het buitenland, naar +31 20 794 7345

Donderdag 7 mei
o 8:35 – 9:20 uur – Daf yomi o.l.v. Gideon Mandel
Meedoen via ZOOM Meeting ID: 823 959 308 – Password: 531773 U kunt ook via de telefoon meedoen. Bel dan naar 020 794 6519 of, vanuit het buitenland, naar +31 20 794 6519
o 20:30 – 21:30 uur – Sjioer Nachshon Rodrigues Pereira – Verkenning van Sjier Hashieriem
Meedoen via ZOOM Meeting ID: 607 481 101 – Password: 169816 U kunt ook via de telefoon meedoen. Bel dan naar 020 794 7345 of, vanuit het buitenland, naar +31 20 794 7345

Vrijdag 8 mei
o 8:35 – 9:20 uur – Daf yomi o.l.v. Gideon Mandel
Meedoen via ZOOM Meeting ID: 823 959 308 – Password: 531773 U kunt ook via de telefoon meedoen. Bel dan naar 020 794 6519 of, vanuit het buitenland, naar +31 20 794 6519
o 18:00 uur – Kabbalat sjabbat – verzorgd door sjoelgemeenschap RAS, met als speciale gast Opperrabbijn Yisrael Meir Lau, die een drasja zal houden.
Meedoen aan elke kabbalat sjabbat kan via ZOOM Meeting ID: 980 8113 1522 – Password: 390276 U kunt ook via de telefoon meedoen. Bel dan naar 020 794 6520 of, vanuit het buitenland, naar +31 20 794 6520

De meeste eerder gehouden ZOOM-bijeenkomsten staan op ons YouTube kanaal en kunt u hier terugkijken.

VAN ONZE RABBIJNEN: RABBIJN MENACHEM SEBBAG

Over stil staan en (niet) stil blijven

Op 4 en 5 mei staan wij stil bij 75 jaar vrijheid…………



Op 4 mei blijf ik niet meer stil…. Want stil blijven is geen optie meer!

Op 4 mei bleef ook ik stil…. Want spreken blijft moeilijk.

Moeilijk, om te praten over de genocide die in de Tweede Wereldoorlog heeft plaatsgevonden, zonder aan te halen dat er sinds die tijd ook nog genocides hebben plaatsgevonden in de Goelags, in Tibet, Nigeria, Guatemala, Irak, Rwanda, Darfoer, Bosnië, Congo… en ga zo maar door. Moeilijk, om te praten over de genocide op de Joden, zonder te praten over de systematische uitroeiing van de christelijke Ibo-stam of de Maya-indianen, op de vergaste Koerden of de afgeslachte Tutsi’s. Moeilijk, om te praten over de uitsluiting en de stigmatisatie van Joden door het naziregime, zonder aan te halen dat er ook heden ten dage op vele plekken in de wereld mensen moeten onderduiken vanwege hun religieuze overtuiging of andere voorkeuren.

Op 4 mei bleef ook ik stil…. Want spreken blijft moeilijk.

Moeilijk, omdat ik geen woorden meer kan vinden voor mijn verbazing over het feit dat de über-üntermenschgedachte die ten grondslag lag aan deze vernietiging, nog steeds wijd verspreid aanwezig is en niet voldoende wordt bestreden. Moeilijk, omdat het geen zin meer lijkt te hebben om uit te leggen dat regimes die gebedshuizen in brand steken of andersdenkenden afslachten, in een beschaafde samenleving onze partners niet kunnen zijn. Moeilijk, omdat meer en meer wijken, hele steden en landen Jüdenrein, en tegenwoordig ook Christenrein worden, terwijl de wereld zwijgt.

Op 4 mei blijf ik niet meer stil…. Omdat stil blijven geen optie meer is.

Wij moeten woorden zoeken en vinden. Woorden om op te roepen juist in deze tijden de handen ineen te slaan en moed te tonen! Om lering te trekken uit de daden van de moedige mensen die in de oorlogsjaren deze gedachten niet hebben geaccepteerd, zodat wij ze vandaag ook niet accepteren. Om medeleven, betrokkenheid en mensenliefde te tonen aan allen die op ons pad komen. Om keihard te stellen dat wij als het Nederlandse volk, dat wij als kinderen van G-d, nooit en te nimmer zullen accepteren dat deze bederfelijke gedachten onze samenleving overnemen en onze huiskamers binnendringen. Dat wij geen onderscheid maken tussen mensen, geen bedreigingen en beledigingen uiten richting andersdenkenden, geen hoofddoeken of keppels afrukken, geen hakenkruizen schilderen, geen discriminerende moppen tappen, geen stigma’s versterken en dit ook niet van anderen in onze omgeving accepteren. Dat wij een verschil zullen maken en in stilte, in woorden en waar nodig in daden, ons steentje zullen bijdragen aan een betere wereld. Een wereld waar datgene wij op 4 mei herdenken louter een herinnering zal zijn aan een hoofdstuk uit ons verleden.

Raw Menachem Sebbag

HEEFT U WENSEN OF IDEEEN VOOR ACTIVITEITEN?
Wij doen ons best u in deze tijd van corona-maatregelen de beperkingen en het isolement voor onze leden ietwat te compenseren. Dat doen we vooral met online bijeenkomsten. Heeft u bepaalde wensen of ideeën voor activiteiten die we via ZOOM of op een andere manier kunnen aanbieden? Dan horen wij dat natuurlijk graag! Stuur een e-mail naar info@nihs.nl , dan gaan wij proberen dat te verwezenlijken.

BEREIKBAARHEID
De NIHS blijft (behalve op jom tov en sjabbat) dagelijks van 9:00 tot 17:00 telefonisch bereikbaar. Iedereen kan de NIHS bellen voor hulp, ook als het gaat om even een luisterend oor. We kunnen niet garanderen dat we aan alle hulpvragen kunnen voldoen, maar zullen daar wel onze uiterste best voor doen.

Alle eerdere nieuwsflitsen rond corona kunt u HIER terugvinden.

Deze pagina delen