Simcha vanuit de RAS

door Benzi Loonstein

Vorige week begon de maand adar, mijn favoriete Joodse maand. (Als mij was gevraagd een bijdrage voor deze nieuwsbrief te schrijven in bijvoorbeeld chesjwan, dan had ik natuurlijk geschreven dat dát mijn favoriete maand was. Maar in dat laatste geval had ik dan gejokt, want adar is mijn échte nummer één! Dat is vanwege het adagium ‘Misjenichnas adar marbiem besimcha’ ofwel ‘vanaf dat Adar intreedt, vermeerderen wij onze simcha'.

Simcha wordt over het algemeen vertaald als 'blijdschap' of 'geluk'. Sommigen denken dat deze zin uit de talmoed een garantie biedt voor blijdschap of geluk tijdens de maand Adar. Het schijnt dat in de regio Buitenveldert/Amstelveen het aantal staatsloten dat wordt verkocht jaarlijks rond februari/maart records breekt. Hoe dan ook, zo gek is de gedachte niet, dat in de maand Adar het geluk ons toelacht. De geleerden adviseren inderdaad om bepaalde belangrijke zaken, zoals rechtszaken, in de maand Adar te plannen. Maar: 'misjenichnas adar marbim besimcha', gaat een stuk dieper dan alleen het hebben van meer mazzel in Adar.

Het hebben van simcha is niet slechts een leuk gevoel. Het is niet vrijblijvend. De Tora schrijft in parasjat Ki Tawo: ‘Tachat asher lo awadeta et Hashem Elokecha besimcha oewetoew lewaw’. De Benee Jisrael worden gestraft omdat zij Hashem niet dienden met vreugde. Het volgt ook uit de woorden van Koning David: ‘iwdoe et Hashem besimcha', ‘dien G'd met simcha’. Hashem wil dat wij Joden vreugdevol door het leven gaan. (Ja, dit geldt zelfs voor ons Nederlandse jekkes.) Die taak hebben we het hele jaar, maar in Adar blijkbaar dus nog meer.

Maar bovenstaande roept wel de belangrijke vraag op: wat is simcha dan precies? En hoe bereik je het? Het lijkt een vreemde taak. Blijdschap en geluk zijn innerlijke gevoelens, waar wij zelf geen volledige controle over hebben. Je kan moeilijk aan iemand gebieden: wees nu blij! En in Adar: wees nu extra blij!

Wellicht kunnen deze vragen worden beantwoord aan de hand van de manier waarop Rav Jehoeda Loew ben Bezalel, ook bekend als de Maharal van Praag, het woord simcha toelicht. Hij verbindt de stam van het woord simcha (sien-mem-chet) met de stam van het daarop lijkende woord 'tsemach' (tsadiek-mem-chet). Dit betekent bloei, oftewel het bereiken van wat potentieel mogelijk is. Met andere woorden: wat is ultieme blijdschap? Dat is als iets of iemand naar zijn potentie leeft. Ultiem geluk wordt niet bereikt door materiele dingen, zoals een lekkere maaltijd of een mooie nieuwe gadget. Die zaken bieden mogelijk wel geluksmomenten. Maar die momenten passeren ook weer. Echt geluk, duurzaam geluk, wordt bereikt wanneer iemand bezig is de potentie die hij of zij in zich heeft, te bereiken.

Dat is dan ook onze taak gedurende het jaar en des te meer in Adar: geluk na te streven, door steeds bezig te zijn ons te ontwikkelen en zo onze (maximale) potentie te behalen.

Graag plaats ik, tot slot, die boodschap in het licht van iets uit de recente actualiteit. Aalst. Carnaval. Een stel dronken antisemieten verkleedt zich en probeert met verkleding en praalwagens Joden weg te zetten als ongedierte. Maanden zijn zij ermee bezig geweest, aan de foto's te zien.

Iedereen, althans elk weldenkend mens, is het erover eens dat dit schandalige taferelen zijn, die bovendien zeer enge associaties uit het verleden oproepen. Je maag draait ervan om. Maar mijn boodschap zou toch zijn: laat uw maand, uw dag, nee, zelfs uw uur, niet versjteren door dit soort types en dit soort taferelen. Hoe mooi zou het zijn als de eerste reactie van ons allen, iedere keer dat wij met iets dergelijks te maken krijgen, is om nog iets harder ons best doen om ons te ontwikkelen, onze potentie te bereiken. Of dat nu is op het gebied van ons Jodendom, onze kennis, onze carrières, onze banden met familie en vrienden, het zijn van een succesvol, hecht volk - en ga zo maar door. Met die reactie bij iedere ontmoeting met antisemitisme (in plaats van ons er non-stop druk om te maken) gaan we als Joodse gemeenschap en als individu mooie tijden tegemoet, in blijdschap en met een lach.

Oh, en kent u die mop van die Belg op het carnaval van Aalst? Nee, ik ook niet, want net als u was ik er niet bij. Toen zij daar dronken de polonaise deden, waren wij Nobelprijzen aan het winnen.

Veel geluk en blijdschap toegewenst, en alvast een Gut Purim.