Badèrech

De kidoesj

Rav Hamenoena zei: Ieder die vrijdagmiddag dawwent en ‘Wajegoeloe’ zegt, wordt beschouwd als een compagnon van G-d in Diens scheppingswerk. (Gemara sjabbat 119b)

Rav Chisda zei uit naam van Mar Oekba: Wanneer iemand vrijdagmiddag dawwent en ‘Wajegoeloe’ zegt, leggen de beide engelen die hem begeleiden hun handen op zijn hoofd en zeggen hem: “Geweken is je zonde en je misstap is vergeven”. (Gemara sjabbat 119b)

Een beker of een gewoon glas (min. inhoud 86 ml) wordt tot de rand gevuld met kosjere wijn (of met kosjer druivensap). Degene die kidoesj maakt, neemt de beker in de rechterhand of op de handpalm. Iedereen staat. Sommigen gaan zitten na het woord la’asot, anderen pas na het beëindigen van de hele kidoesjtekst.

De tekst van de kidoesj is in de Nederlandse sidoer te vinden op blz. 109, vertaalde uitgave blz. 113. Hij bestaat uit een citaat uit de Tora, de beracha over de wijn en een beracha over de sjabbat.

Een vertaling, met in cursief nadere verklaring:

Wajehie erev wajehie woker (deze woorden spreekt men zacht uit) jom ha’sji’sjie. Wajegoeloe ha’sjamajiem weha’arets wegol tsewa’am.

Wajegal Ello-hiem bajom ha’sjewie’ie melagto a’sjer asa wajisjbot bajom ha’sjewie’ie mikol melagto a’sjer asa.

Het werd avond en het werd ochtend, de zesde dag. Voltooid waren hemel en aarde en al wat erbij hoorde. Op de zevende dag had G-d Zijn werk, dat Hij gemaakt had, voltooid en Hij hield de zevende dag op met al het werk dat Hij gemaakt had.

G-d gaf nog een diepere bestemming, die van het zich vermenigvuldigen van plant en dier en mens. Op de zevende dag hield G-d op met nieuwe wezens te scheppen zoals Hij tot dusverre had gedaan; de door Hem geschapen wezens konden zichzelf nu voortplanten.

Wajewareg Ello-hiem et jom ha’sjewie’ie Wajekadeesj oto kie wo sjawat mikol melagto a’sjer bara Ello-hiem la’asot.

G-d zegende de zevende dag en maakte hem tot iets bijzonders, omdat G-d toen was opgehouden met al Zijn werk dat Hij als schepper gemaakt had.

G-d was op de zevende dag opgehouden met de eigenlijke schepping uit het niets, opdat vanaf die dag de wereld zich zelfstandig in stand zou kunnen houden en er voor ieder en alles genoeg zou zijn.

Sawerie maranan

Aandacht alstublieft (deze wijn drinken we met positieve bedoelingen, niet om het drinken op zichzelf)

Baroeg atta Ado-naj Ello-heenoe meleg ha’olam boree perie hagafen.

Moge U, G-d ̶ onze G-d, Koning van de wereld ̶ naderbij gebracht worden doordat wij erkennen dat U de Schepper bent van de vrucht van de wijnstok.

Baroeg atta Ado-naj Ello-heenoe meleg ha’olam a’sjer kide’sjanoe bemits’wotav

wera’tsa wanoe we’sjabbat kod’sjo be’ahawa oewera’tson hin’gielanoe zikaron lema’asee weree’sjiet.

Moge U, G-d ̶ onze G-d, Koning van de wereld ̶ naderbij gebracht worden, die ons uit het alledaagse heeft opgeheven met Zijn geboden. Hij schept behagen in ons en zijn sjabbatdag van geestelijke verheffing en verhevenheid heeft Hij met genegenheid en met plezier aan ons gegeven in eeuwig bezit. De sjabbat is een herinnering aan de schepping van de wereld.

Kie hoe jom tegila lemik’ra’ee kodesj zeeger lie’tsie’at mits’rajiem.

Want deze dag is de eerste die genoemd is in de Tora bij de opsomming van alle bijzondere dagen van het jaar (Leviticus 23) en de eerste die aan het Joodse volk is opgedragen te houden, nl. in Mara (Exodus 16), terwijl de opdracht tot het houden van de andere speciale dagen pas later kwam van alle dagen die tot heiligheid ̶ verinnerlijking ̶ oproepen. Het voorrecht deze dagen te mogen vieren is o.a. gebaseerd op ons verblijf in Egypte en daarmee zijn deze dagen ook een herinnering aan de Uittocht uit Egypte.

Kie wanoe wagarta we’otanoe kidasj’ta mikol ha’amiem we’sjabbat kod’sjega be’ahawa oewera’tson hin’galtanoe.

U hebt ons uitgekozen en daarvan zijn de bijzondere dagen een teken. U hebt ons verheven uit alle volkeren nl. ons de mogelijkheid gegeven een heiligheid te ervaren die groter is dan de heiligheid die ervaren kan worden door de andere volkeren en deze, Uw, sjabbatdag van geestelijke verheffing hebt U met genegenheid en met plezier aan ons tot erfdeel gegeven.

Baroeg atta Ado-naj mekadeesj ha’sjabbat.

Daarvoor danken wij U, G-d, omdat U aan de sjabbat dit verheven

karakter geeft.

Na de woorden mekadeesj ha’sjabbat drinkt degene die kidoesj maakt - zittend - iets meer dan de helft van de beker leeg.

Het is toegestaan, maar niet verplicht, dat de rest van het gezelschap daarna van de wijn drinkt.

Sjabbat sjalom

Uw rabbijn Vorst