BADÈRÈCH – 8

Vóór de kidoesj op vrijdagavond, deel 2

Ee'sjet chajil

De tekst van Ee’sjet chajil* (een ideale vrouw) ̶ het 31e hoofdstuk van Misjlee, de Spreuken van Salomo ̶ is in de Nederlandse Dasberg-sidoer met vertaling te vinden op blz. 113. * In de transcriptie van Hebreeuws gebruiken we de ch als g (in goochem).

Koning Salomo beschrijft de liefdevolle verhouding van trouw en toewijding, die er tussen G-d en het Joodse volk bestaat en waarin de sjabbat een hoogtepunt vormt. Het aardse huwelijk is een parallel van deze hemelse verhouding. Daarmede is Ee'sjet chajil ook een loflied van de man op zijn vrouw, zijn eigen ee'sjet chajil.

Het zegenen van de kinderen

Het is een mooie gewoonte, dat iedere ouder de kinderen één voor één bensjt. Daarbij worden de handen op het hoofd van het kind gelegd.

Het bensjen van een zoon begint met de woorden:

יְשִׂימְךָ אֱלֹקִים כְּאֶפְרַיִם וְכִמְנַשֶּׁה:

Jesiemecha Ello-hiem ke'efrajim wechimena'sje (G-d moge je doen zijn als Efrajim en Menasje).

Deze woorden zijn genomen uit Bereesjiet 48, zin 20. Aan de hand van de verklaring van Rasji kunnen die als volgt worden begrepen: “En hij ̶ Jacob ̶ zegende hen op die dag, zeggende: Als een Jood zijn zoon zal zegenen, zegge hij: Moge G-d je doen zijn als Efrajim en Menasje” (zie Rasji-vertaling Onderwijzer aldaar).

Waarom juist als Efrajim en Menasje? Zij waren de zoons van onderkoning Joseef en geboren in het machtige en tegelijk moreel laagstaande Egypte. Desondanks slaagden zij erin de monotheïstische visie en de daarbij behorende levenswijze van hun voorvaders te handhaven. Diezelfde standvastigheid en loyaliteit wensen wij onze zoons toe.

Het bensjen van een dochter begint met de woorden:

יְשִׂימֵךְ אֱלֹקִים כְּשָׂרָה רִבְקָה רָחֵל וְלֵאָה:

Jesiemeech Ello-hiem kesara rivka racheel welee'a (Moge G-d je doen zijn als Sara, Riwka, Rachel en Lea).

De vier aartsmoeders waren bereid de zeden en gewoonten, de bestaanszekerheid en de rust van hun geboorteland op te geven en de vrouw te worden van religie-revolutionairen als resp. Awraham, Jitschak en Ja’akov. Zij waren tot opofferingen bereid en waren hun echtgenoot tot steun. Ditzelfde wensen wij onze dochters toe.

Zowel bij een zoon als bij een dochter wordt de zegen afgesloten met de woorden, die wij kennen uit de Priesterzegen:

יְבָרֶכְךָ ה' וְיִשְׁמְרֶךָ, יָאֵר ה' פָּנָיו אֵלֶיךָ וִיחֻנֶּךָ, יִשָּׂא ה' פָּנָיו אֵלֶיךָ וְיָשֵׂם לְךָ שָׁלוֹם:

Jewarechecha Ado-naj wejisj'merecha. Ja'eer Ado-naj panav eelecha wiechoeneka. Jisa Ado-naj panav eelecha wejaseem lecha sjalom (Moge G-d je zegenen en beschermen. Hij moge je met vreugde aanschouwen en je liefdevol bejegenen. Hij moge zich tot jou wenden en je vrede schenken).

Sjabbat sjalom

Uw rabbijn I. Vorst