Badèrech

Vóór de kidoesj op vrijdagavond

De eerste twee van de drie maaltijden op sjabbat, die op vrijdagavond en sjabbatochtend, beginnen met het kidoesj maken. Voor de kidoesj op vrijdagavond zingen of zeggen velen eerst nog het gedicht Sjalom alechem, het Tanach hoofdstuk Ee'sjet chajil (Spreuken 31:10-31) en zegenen ze de kinderen. In deze Badèrech gaan we dieper in op het Sjalom alechem.

De tekst van dit ongeveer 300 jaar oude gedicht is te vinden in de Nederlandse sidoer, blz. 112 (vertaalde uitgave).

Sjalom alechem wordt vaak gezongen; er bestaan enkele prachtige melodieën op dit gedicht. De tekst kan ook gewoon worden uitgesproken.

Elk van de 4 coupletten wordt 3 keer herhaald.

Het gedicht richt zich tot engelen. Bij engelen moet men zich geen – al dan niet in het wit geklede en gevleugelde – stoffelijke wezens voorstellen, ook al is hun verschijning in Tanach herhaaldelijk aan concrete gedaanten gebonden. Maimonides noemt engelen “afzonderlijke intelligenties” die ook in onze wereld actief kunnen zijn.

Zelfs bij ons mensen is de grens tussen gedachten en waarneembare krachtenwerking veel vager dan in de rationalistische wetenschapsbeschouwing die vooral in de 19e eeuw werd gebezigd. Denk bijvoorbeeld aan de onomstotelijk bewezen verschijnselen van telepathie en telekinese (krachtwerking van gedachten op afstand). Hoeveel temeer dan zullen G-ds ‘gedachten’ zich als krachtbronnen manifesteren. Zo zal een Jood die zich openstelt voor de sjabbatsfeer zich vergezeld voelen van deze naderbij gebrachte uitstralingen G-ds.

Er zijn verschillende soorten engelen. Er zijn engelen die reeds lang bestaan en er zijn ‘jonge’ engelen, wier bestaan het gevolg is van onze daden. Goede daden ‘maken’ goede engelen; slechte daden ‘maken’ slechte engelen (zie ook Pirké Awot 4:13).

Een korte verklaring van de vier coupletten van het Sjalom alechem:

Sjalom alechem – Op vrijdagavond begroeten wij de mal'achee hasjareet, dat zijn de engelen van de dienst, d.w.z. de engelen die door onze dienst voor G-d zijn ontstaan.

Bo’achem lesjalom – Deze engelen zijn mal’achee hasjalom = engelen van de vrede, omdat zij tot stand kwamen dankzij twee zaken die sjalom worden genoemd, namelijk ons Tora leren en ons sjabbat houden.

Barachoenie lesjalom – Wij vragen G-ds zegen, (1) als verdienste voor hetgeen wij vervulden ten aanzien van Tora en sjabbat en (2) opdat wij ook in de toekomst in staat zullen zijn dit na te komen.

Tseetchem lesjalom – Deze engelen verlaten ons aan het einde van de sjabbat. Na de zes werkdagen willen wij de komende sjabbat opnieuw engelen van vrede begroeten.

(ontleend aan Sidoer Diwree Sjlomo)

Sjabbat sjalom!

Uw rabbijn I. Vorst