De Loeach gaat met de tijd mee

Waarom de begin- en eindtijden van sjabbat en feestdagen dit jaar afwijken van die in vorige jaren

Wie de nieuwe Loeach 5780 (2019-2020) doorbladert ziet al snel het verschil met die van voorgaande jaren. Er zijn dit jaar wijzigingen in de aanvangstijden van sjabbat en de eindtijden van sjabbat. De tijden van de Loeach zijn onder de loep genomen. Sommige tijden zijn erg krap. Tevens kunnen we dankzij het voortschrijden van de techniek en de toegankelijkheid daarvan op internet de tijden exacter berekenen. Daarom is besloten de tijden van de Loeach met de huidige tijd mee te laten gaan.

De veranderingen die nu, in 2019, zijn doorgevoerd, zijn:

-          Door verplaatsing van het meetpunt in iedere zone, wijziging in de begin- en eindtijden: laatst noodzakelijke tijd per zone voor einde van sjabbat en in het winterhalfjaar vroegst noodzakelijke tijd voor begin van sjabbat

-          Toepassing van de vijf zones voor de begintijden

-          Introductie van een aparte tabel begin- en eindtijden voor Amsterdam

-          Verplaatsing van het meetpunt binnen Amsterdam

De indeling in de vijf zones is gebleven, maar wordt niet alleen gehanteerd voor de bepaling van het einde van sjabbat maar voortaan ook voor het begin van sjabbat. De tijdsbepalingen voor ieder van de vijf zones zoals die met ingang van deze Loeach 5780 zijn vermeld, zijn nauwkeuriger geworden voor alle inwoners van die zone, van oost naar west en van noord naar zuid. Amsterdam ligt in zone II. Omdat er voor Amsterdam al een aparte tabel in de Loeach is opgenomen, is besloten om dat te continueren en aparte begin- en eindtijden te hanteren voor Amsterdam.

Drie sterren

In de Joodse tijdrekening begint een datum niet te middernacht maar in de voorafgaande avond op een tijdstip dat wordt aangeduid met Tseet Hakochaviem – het naar buiten komen van de sterren, in casu het aan de hemel zichtbaar worden van drie sterren van middelmatige grootte die in één oogopslag te overzien zijn. Vanaf dat moment mag het avondgebed worden verricht en wordt de sjabbat beëindigd. Alle gewone werkzaamheden krijgen weer met het uitspreken van Atta Chonantanoe in de Amida in het avondgebed en/of het maken van Havdala over wijn, specerijen en kaars een aanvang; handelingen die we op sjabbat niet doen, mogen we weer doen. Het is dus te begrijpen dat het belangrijk is om goed het exacte moment te bepalen waarop sjabbat eindigt.

Toen men in de jaren ’30 tot de slotsom was gekomen dat er niet alleen noord-zuid, maar ook oost-west verschillen zijn die op kunnen lopen tot meerdere minuten, heeft men Nederland in vijf zones ingedeeld. Nu, ruim tachtig jaar verder en met nieuwe inzichten en de techniek van de ICT, weten we nog meer. De theoretisch natuurkundige dr. Mischa Sallé bleek in staat te bepalen waar de plek in de betreffende zone is die hoort bij het voor die zone vermelde tijdstip. Een belangrijke uitkomst van zijn werk is dat de eindtijd van sjabbat zoals tot nu toe voor een bepaalde zone vermeld, niet laat genoeg is voor alle plaatsen in die zone. Hetzelfde geldt voor de bepaling van het uiterste moment van het begin van sjabbat. En dus zijn er voortaan ook vijf begintijden voor sjabbat.

De totstandkoming van deze vernieuwing is gebeurd onder auspiciën van het Nederlands College voor Rabbinale Zaken (NCRZ). Bijzonder veel dank is verschuldigd aan Mischa Sallé die met engelengeduld heeft gewerkt aan het samenstellen van de nieuwe tabellen. Daarnaast mogen de namen van NIK-administrateur Fré Dusseljee, rabbijn Katz en rabbijn Evers niet onvermeld blijven, die zeer veel hebben bijgedragen aan de bepaling van de tijden zoals die met ingang van deze nieuwe Loeach worden gehanteerd.

Van harte is de hoop dat deze nieuwe tijden in de Loeach een bijdrage mogen leveren aan een waardige invulling van de sjabbat – Jom ze mechoebad mikol jamiem, deze dag verdient kowed boven alle andere dagen.